Pasifik Okyanusu’nda büyüyen gizemli dev yapının sırrı nedir?
Pasifik Okyanusu’nda, ilk olarak Kretase döneminde (145 – 66 milyon yıl önce) volkanik patlamalarla oluşmaya başlayan ve günümüzde de büyümeye devam eden büyük bir deniz altı platosu bulunmaktadır.
Aslında, 15 Ocak’ta Earth and Planetary Science Letters dergisinde yayınlanan yeni araştırmaya göre, Melanezya Sınır Platosuhepsi farklı kök nedenlere sahip dört volkanizma darbesinden oluşuyordu.
Las Vegas’taki Nevada Üniversitesi’nde yer bilimci ve araştırma başkanı Kevin Konrad , okyanusun altındaki dev volkanik özelliklerin uzun süredir anlaşılamaması nedeniyle bu zaman çizelgesinin önemli olduğunu söylüyor. Bazı durumlarda tek bir magma selinde oluşurlar ve büyük magmatik bölgeler olarak bilinirler. Bu devasa, uzun süreli volkanik olaylar o kadar dramatik ki genellikle küresel iklimi etkileyebilir ve hatta kitlesel yok oluşlarla ilişkilendirilebilir.
Ancak diğer durumlarda, büyük magmatik bölgeleri andıran özellikler aslında çok sayıda volkanik olayın kayaları katman pastası gibi biriktirmesiyle uzun süreler boyunca ortaya çıkar. Yeterli kaya örneği olmadığında ikisi arasındaki farkı belirlemek zor olabilir.
Konrad, WordsSideKick.com ile yaptığı röportajda, “Pasifik havzasında bilim adamlarının yalnızca tek bir örneğe sahip olduğu bazı özellikler var ve bu tek, çok büyük bir olaya benziyor.” dedi. “Bazen bu özellikleri ayrıntılı olarak örneklediğimizde aslında on milyonlarca “Bunun yıl boyunca birden fazla etkiden oluştuğunu ve önemli çevresel etkileri olmayacağının farkındayız.”
Konrad ve meslektaşları, 2013’teki beş haftalık bir araştırma görevi sırasında Melanezya Sınır Platosu Detaylı olarak numune alma fırsatı buldu. Platoyu oluşturan deniz altı dağlarının ve volkanların yamaçlarındaki kayaları taramak için büyük bir zincir mekanizması kullandılar. Bu kayaların yaşlarını ve kimyasını inceleyerek platonun muhtemelen 120 milyon yıl önce oluşmaya başladığını öğrendiler. diğer kayaların altında Robbie Sırtı Yayla olarak bilinen platonun bir kısmı muhtemelen bu dönemde meydana gelen muazzam bazaltik lav akıntısı sırasında oluşmuştur. Bu, muhtemelen deniz seviyesinin üzerine ulaşamayan büyük bir denizaltı platosu yarattı.
Daha sonra, 45 milyon yıl önce, Pasifik’in bu kısmı mantodaki sıcak noktanın üzerinden sürüklendi. Sıcak noktalar, mantodan yükselen ve tektonik plakaların ortasında volkanların oluşmasına neden olan ısıtılmış malzemenin delikleridir. Örneğin Hawaii, bir sıcak noktanın oluşturduğu ada zincirinin bir örneğidir.
Melanezya Sınır Platosu örneğinde, bu sıcak nokta, Fransız Polinezyası altında bugün hala var olan bir bölgedir. Rurutu-Arago Sıcak noktaydı. Bu, okyanus yüzeyinin üzerinde yükselen adalarla birlikte, deniz dağları adı verilen bir deniz altı dağları zinciri oluşturdu. Bu adalar aşındı, ancak 13 milyon yıl önce deniz dağı başka bir sıcak noktaya, bugün Samoa Adaları’nı oluşturan Samoa sıcak noktasına sürüklendi.
Konrad, “Magmanın 45 milyon yıl önce geçtiği kanalların tümü, artık magmanın 13 milyon yıl önce geçmeye başlayabileceği önceden var olan zayıf noktalar haline geldi” dedi. Bu, sonunda tekrar deniz seviyesinin altına batan yeni adalar yarattı. Son olarak, Tonga Çukuru’nda son üç milyon yıldaki tektonik hareketler platoda yeni volkanik patlamaları tetikledi. Bu, daha önce meydana gelen sıcak nokta volkanizmasından tamamen farklı bir sistemdi.
Konrad, Güney Pasifik’te çok sayıda sıcak nokta bulunduğunu, dolayısıyla diğer deniz dağlarının da zaman içinde benzer karmaşık formlarda oluşmuş olabileceğini söyledi. kar amacı gütmeyen Okyanus Araştırma Vakfıve ABD Ulusal Oşinografi ve Atmosfer İdaresi, ABD’deki bu tür deniz dağlarından örnekler topluyor.
Konrad ve meslektaşları yakın gelecekte üst üste gelen sıcak noktaların oluşturduğu Orta Pasifik dağlarından örnek alacaklar. Konrad, bu yapıları tek bir büyük volkanik olayın yarattığı büyük magmatik bölgelerden ayırmak için “okyanus ortası levha üst yapıları” olarak adlandırmayı öneriyor.
Konrad, “Daha ayrıntılı örnekleme yaptıkça daha fazla karmaşıklık bulacağız” diyor.
